Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt.

Zelfdodingen in Japan

Kranten en dan voornamelijk buitenlandse kranten, maken steeds vaker melding van zelfdodingen in Japan en steeds vaker vermeldt het verhaal dat het internet gebruikt is om gezamenlijk tot een soort groepsgewijze zelfdodingsactie te komen. Recent meldden internetproviders in Japan dat zij de politie zouden inlichten als berichten zouden wijzen op serieuze plannen tot zelfdoding. Men kent er inmiddels een soort 'zelfdodingsbos', een groot bos bij de berg Fuji, Aokigahara, dat daarvoor geschikt schijnt te zijn. In 2002 hebben zich daar 78 mensen aan de bomen opgehangen en inmiddels loopt dat elk jaar zo tegen de honderd.
Ook de jaarlijkse publicaties van het Japanse NPA (National Police Agency) tonen de laatste jaren een sterk stijgende lijn v.w.b. het aantal zelfdodingen. In 2003 heeft men alweer ruim 2000 zelfdodingen meer geteld dan in het jaar er voor, n.l. 34.427. Dit zijn er bijna 100 per dag. Het aantal zelfdodingen per 100.000 inwoners bedraagt in Japan 27 en ter vergelijking, in Nederland is dit 9,5. De Verenigde Staten komen op 13,5.

Praktisch alle groepen vertoonden het laatste jaar een forse stijging, zoals bijv. de jongeren. De 0,3% vertegenwoordigt 93 zelfdodingen bij de jeugd, tegen 59 in 2002. Ook zeer verontrustend zijn de cijfers voor studenten, waardoor het aantal zelfdodingen bij jeugd onder de 20 jaar steeg met ongeveer 20%, allemaal t.o.v. het jaar er voor.
Hoewel het verkeer vaak wordt gezien als een belangrijke doodsoorzaak, is in Japan, statistisch gezien, de kans om door zelfdoding om het leven te komen bijna 5 x zo groot als door het verkeer.

Oorzaken
Veel artikelen wijzen op een aantal oorzaken en natuurlijk zullen er vele factoren een rol spelen. Veelal wordt de slechtere economische situatie, met faillissementen als gevolg (waardoor men te maken krijgt met de slechte werkeloosheidsvoorzieningen), als een zeer belangrijke oorzaak gezien. Soms heeft men schulden moeten maken, door verminderde inkomsten, die niet meer afgelost kunnen worden. Inderdaad is het aantal zelfdodingen sterk gestegen sinds 1998, toen het aantal faillissementen en de daardoor noodgedwongen ontslagen toenamen. Voor de ouderen spelen vaak gezondheidsproblemen en financiële problemen, zoals schulden, faillissement van het bedrijf of werkeloosheid, zonder uitzicht op een baan door de leeftijd, een rol. Zo is bijna 26% van alle zelfdodingen te wijten aan geld gerelateerde problemen. Ook worden stress en depressiviteit als oorzaak genoemd. De medische behandelingen van depressiviteit loopt nog sterk achter bij die bij ons. Zo is een antidepressiva als Prozac niet te krijgen en is het gebruik daarvan niet legaal.
Voor de jeugd wordt ook veelal stress als oorzaak genoemd, maar ook wel de onderlinge verhoudingen op school door een sterke competitie. Men denkt ook dat de jeugd wordt beïnvloed door het gedrag en de ideeën van de ouderen (zowel de hedendaagse ouderen als de historische helden), waarbij de van oudsher bestaande 'verheerlijking' van seppuku in Japan altijd een grote rol heeft gespeeld.

Waarom dan zelfdoding?
Voor veel van de problemen lijkt zelfdoding voor de Japanner de enige oplossing om de eer van de familie en van de voorouders te redden. Inderdaad wordt het redden van de familie-eer genoemd als een reden voor zelfdoding.
Ouderen zien de slechter wordende gezondheid en het daarbij horende aftakelingsproces als een ontering van de eigen persoon (en dat is het vaak ook) en dan kiest men liever voor een eigen euthanasie.
Japan kent natuurlijk van oudsher de zelfdoding, de seppuku (harakiri), die men uitvoerde om de eer van de persoon of familie te redden of gewoon omdat dit werd opgedragen. Het lijkt er m.i. inderdaad toch wel op dat deze diep ingewortelde wijze van eerherstel en vooral het daarbij behorende denken over de dood, verantwoordelijk is voor een groot deel van deze zelfdodingen.
Sommigen zien overigens ook een oorzaak in het feit dat Japan geen religie heeft die zelfdoding verbiedt. Het boeddhisme stimuleert zelfdoding niet, maar verbiedt het ook niet, zoals de christelijk religie dat wel doet.  Het gevolg van dit laatste is dan wel dat onze christelijke achtergrond en de christelijke kerk (helaas) nog steeds een zeer grote invloed heeft op de euthanasiewetgeving, maar deze discussie valt buiten het bestek van deze website. Overigens lijkt er een tendens in Japan te bestaan om zelfdoding, zoals onlangs nog is uitgevoerd door een minister, niet echt meer te zien als een correct eerherstel, maar meer als een teken van falen.

Oplossingen
Tegenwoordig worden de meeste zelfdodingen nauwelijks meer gemeld in de Japanse kranten, eigenlijk sluit men de ogen ervoor. Hoewel per jaar het aantal zelfdodingen 5x hoger is dan het aantal slachtoffers in het verkeer, heeft het Japanse kabinet miljoenen uitgegeven om het wegverkeer veiliger te maken, maar heeft het nauwelijks geld uitgetrokken om de zelfdodingsproblematiek aan te pakken. Men gaat er eigenlijk vanuit dat de binnenkort aantrekkende economie ook meteen dit probleem oplost.

Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan

ori. 08-05/rev. 09-05