Temari
Inleiding
Volgens sommige bronnen is temari een bepaald balspel, gespeeld met
temariballen, maar de meeste andere bronnen spreken alleen over de ballen als temari. De
temariballen, dus ook wel alleen temari genoemd, zijn ballen die d.m.v. een bepaalde
techniek versierd zijn met gekleurde draden. Tegenwoordig zijn het piepschuim
(polystyreen) balkernen waaromheen draden gewonden worden, zodat de kern van de bal
uiteindelijk niet meer zichtbaar is. Deze ondergrond van draden doet nu dienst als een
soort ophanging voor andere gekleurde draden. Met deze gekleurde draden zijn allerlei
fantastische patronen te maken en deze ballen zijn dan ook veel meer een kunstvoorwerp dan
een gebruiksvoorwerp bij een balspel.
 |
temariballen |
Vroeger bestond de kern uit een prop, gemaakt van lapjes restanten kimonostof. Kleine reepjes stof werden er dan omheen genaaid waardoor een bal ontstond. Daarna werden gekleurde zijde draden gebruikt, die uit de lappen van de kimonostof waren gehaald om die om de bal te wikkelen en door het vastnaaien van die draden ontstond een zeer stevige bal.
De betekenis van het woord temari is niet helemaal zeker. Die lijkt wel zeer voor de
hand te liggen, omdat 'te' van temari 'hand' betekent en 'mari' betekent 'bal' en de
betekenis dus 'handbal' kan zijn, maar anderen wijzen er op dat 'mari' afgeleid kan zijn
van 'maru', dat cirkel betekent en dan kan 'temari' ook 'met de hand gewonden' betekenen.
Geschiedenis
De geschiedenis van temari is ook niet helemaal duidelijk. Wel is bekend
dat tijdens de Heianperiode (794-1192) een soort voetbalspel, genaamd kemari, uit China
naar Japan kwam. Bij dit spel was het de bedoeling dat een bal, de kemaribal, gemaakt van
hertenhuid, de grond niet raakte tijdens het rondschoppen van de bal. Het waren
voornamelijk de hofedelen en aristocraten die zich hiermee vermaakten en dan met name de
mannen. Daarna begonnen de dames ook een balspel te spelen, maar dan met de handen, het
overgooien van de bal. Dit spel heette dan temari. De dames begonnen de ballen te
versieren en er ontstond een soort wedijver wie de mooiste bal had gemaakt. Hoewel er ook
nog mee gespeeld werd, werd het steeds meer als een vorm van kunst gezien. Dergelijke
ballen werden toen ook wel 'goten-mari' genoemd, hetgeen 'hof-ballen' betekent. Hieruit
zouden dan de huidige technieken voor het maken van temari(ballen) zijn ontstaan. In de
Edoperiode werd de temari zeer populair onder de bevolking en maakten de moeders en
grootmoeders een temaribal voor hun kinderen en werden de ballen, bijvoorbeeld op
Nieuwjaarsmorgen, als een presentje gegeven. Een dergelijke bal zou geluk brengen. Zo werd
tevens de techniek van moeder op dochter doorgegeven. De ballen kregen ook andere namen,
afhankelijk van de streek of het ontwerp, zoals matsumoto-temari etc. Ook in de recente
Shôwaperiode (groot deel 20e eeuw) speelden de meisjes met temari. Tegenwoordig wordt dit
nauwelijks nog gezien.
Temari |
 |
Een temaribal |
Het maken van temari of temariballen wordt de laatste jaren steeds populairder en ook in
het westen, zoals in Nederland, beoefenen steeds meer mensen (voornamelijk vrouwen) de
kunst van het temari maken. Temari wordt nu ook veel meer als kunst of volkskunst gezien
en nauwelijks meer als speelgoed.
Tegenwoordig gaat men uit van wit piepschuim in bakvorm. Hierop wordt een eerste laag van
naaigaren gewikkeld. Deze dient als 'hulplaag voor het vastzetten van de draden die
hierna komen. Vervolgens wordt de bal omwikkeld met naaigaren in verschillende kleuren,
zodanig dat er bepaalde patronen ontstaan, eventueel m.b.v. spelden om het garen in de
patronen te leiden. Door gebruik van verschillende kleuren en het leiden van het garen
kunnen er allerlei, soms wat wiskundig aandoende, patronen ontstaan.
Inmiddels zijn er websites in het Nederlands en het Engels, waar gedetailleerd wordt
ingegaan op de achtergronden en het maken van de temariballen.
Het is mogelijk om in Nederland een cursus te volgen, zie hiervoor de links. Over temari
is, zover we weten, slechts één boekje in het Nederlands verschenen (in 1994). Zie
hiervoor de literatuurlink hieronder. Wel heeft Sandra Moek enige werkboeken (in het
Nederlands) gemaakt. Voor informatie en aanschaf, zie haar website.
