Geologie van Japan
Het mag als bekend worden verondersteld dat de aardkost in en rondom Japan fors in
beweging is. Dagelijks worden er in Japan kleine aardschokken gevoeld (rond de duizend per
jaar) en om de zoveel tijd (hele) grote. Japan is een vulkanische eilandengroep en groepen
van vulkanen liggen meestal op of naast een scheur in de aardkorst, die ontstaan is door
de schollentektoniek. 
Japan ligt op een
drie-schollen-punt. Hier komen de euraziatische schol, de filippijnenschol en de
pacifische schol bij elkaar. Deze aardschollen of platen drijven op stromende, gesmolten
aardmassa (magma) en de aardschollen bewegen dus mee in de richting van deze stromingen.
Doordat de onderliggende stromingen in verschillende richtingen kunnen bewegen, schuiven
ook de aardschollen in verschillende richtingen. In het geval van Japan schuift de
pacifische schol onder de twee andere schollen. Tevens schuift op zijn beurt de
filippijnenschol ook onder euraziatische schol. Hierbij zijn op de plekken waar de de ene
schol onder de andere schuift, diepe troggen ontstaan van wel 10 km diep. Hoewel de
verschuivingen langzaam gaan, bijv. zo'n 5 cm per jaar, kunnen er grote spanningen
ontstaan als deze verschuivingen geen continu vloeiende beweging zijn. De opgebouwde
spanningen kunnen zich dan plotseling ontladen in een grotere beweging, hetgeen aan de
oppervlakte gemerkt wordt als een aardbeving. Dit geeft ook weer verderop in de aardlaag
allerlei spanningen die zich dan ook weer vroeger of later kunnen ontladen via
aardbevingen. Veelal ontstaat langs de rand van een trog een rij vulkanen. De schol die
daar naar beneden wordt geduwd, gaat namelijk smelten en er ontstaat een grote hoeveelheid
magma, die een uitweg naar boven zoekt en dat via vulkanen kan bereiken. Japan is in feite
een lange rij van vulkanen, die lang geleden zijn gevormd maar waarvan sommige nog in meer
of mindere mate actief zijn. In die vroege periode vormden de huidige eilanden van Japan
nog één langgerekt stuk land en het deel dat nu Hokkaido is zat aan Sachalin vast, dat
zelf weer aan het continent vast zat. Ook in het zuiden was het land verbonden met het
continent en aldus was de huidige Japanse zee toen een soort binnenmeer. Zo'n 20.000 jaar
geleden begonnen de gletsjers te smelten en steeg de zeespiegel. De verschillende
zeestraten ontstonden en Japan werd een eilandengebied. Daarnaast komt Japan langzaam
omhoog als gevolg van het feit dat de twee genoemde schollen onder de euraziatische schol
schuiven en deze omhoog duwen. Het gevolg van dit alles is wel dat Japan tot de meest
actieve seismische gebieden van de aarde behoort.
Japan wordt jaarlijks getroffen door duizenden aardbevingen, waarvan de meeste echter nauwelijks voelbaar zijn. Statistisch gesproken wordt Tokyo echter eens in de 70 jaar getroffen door een grote aardbeving. In 1923 was er een die meer dan 100.000 levens kostte. Er wordt dus rond deze tijd een nieuwe grote aardbeving verwacht en aanvankelijk dacht men dat de grote aardbeving van maart 2011 ten oosten van Sendai de verwachte aardbeving geweest was, maar het epicentrum lag hiervoor teveel naar het noorden. De verwachte grote aardbeving zou meer bij het punt moeten liggen waar de 3 platen of schollen bij elkaar komen, dus meer ten zuiden van Tokyo. Hoewel de grote gebouwen in Tokyo aardbevingsbestendig gebouwd zijn (in maart 2011 gingen de hoge gebouwen in Tokyo heftig heen en weer maar bleven toen verder ongeschonden) is het de vraag of datzelfde gebeurt als een vergelijkbare aardbeving als in 1923 Tokyo weer treft. Daarbij komt dan dat Tokyo economisch gezien wereldwijd veel belangrijker is dan in 1923 en dan rijst de vraag of, als Tokyo inderdaad voor een deel verwoest zou worden, de wereldeconomie een dergelijke klap kan opvangen.
De grote aardbeving van 11 maart 2011, 9.0 op de schaal van Richter, wordt door de meesten niet gezien als de grote klap voor Tokyo, daarvoor lag deze te noordelijk. Wel was deze aardbeving bijzonder omdat hij gepaard ging met een grote tsunami die het grote aantal slachtoffers veroorzaakte. Zie kader hieronder.
|
Eind mei 2011 menen Amerikaanse geofysici te hebben
ontdekt waarom er na de grote aardbeving van 11 maart 2011 een grote
tsunami was ontstaan, groter dan men had verwacht op basis van de
aardbeving zelf. |
Met deze kaart worden alle aardbevingen in Japan sinds 11 maart 2011
gevisualiseerd.
Zie: http://www.japanquakemap.com/
Hieronder een (niet complete) lijst van aardbevingen in Japan.
| Datum | M*) | Plaats | Bijzonderheden |
01-09-1923 |
7,9 |
Tokyo (Kanto aardbeving) |
Meer dan 100.000 doden. |
28-06-1948 |
7,3 |
Fukui |
5400 doden. |
16-06-1964 |
7,4 |
Niigata |
26 doden. |
17-01-1995 |
6,9 |
Kobe (Hanshin aardbeving) |
6.000 doden, 415.000 gewonden. |
26-05-2003 |
7,0 |
In zee bij Sendai |
104 gewonden. |
26-09-2003 |
8,3 |
In zee, ten zuiden van Hokkaido |
bijna 600 gewonden. |
31-10-2003 |
7,0 |
In zee, ten oosten van Honshu |
geen doden of gewonden. |
23-10-2004 |
6,6 |
Niigata (Chuetsu aardbeving)) |
48 doden, 2200 gewonden. |
20-03-2005 |
6,6 |
Bij Fukuoka (in zee) |
150 gewonden op eiland Genkaijimade |
16-08-2005 |
7,2 |
100 km oostelijk van Sendai (in zee) |
45 gewonden |
13-01-2007 |
8,3 |
500 km ONO van Koerileneilanden |
Niet of nauwelijks merkbaar in Japan. |
25-03-2007 |
6,7 |
In zee, 75 km N van Kanazawa |
1 dode, ong. 170 gewonden. |
16-07-2007 |
6,8 |
Niigata en Nagano |
9 doden en ong. 1000 gewonden. |
14-06-2008 |
7,2 |
Prefectuur Miyagi. |
9 doden en bijna 200 gewonden. |
24-07-2008 |
6,8 |
Prefectuur Iwate en Aomori. Op 108 km diepte. |
131 gewonden. |
11-08-2009 |
6,5 |
Omgeving Tokyo getroffen door aardbeving. |
64 gewonden. |
11-03-2011 |
9,0 |
In N-O Japan, omgeving
prefectuur Miyagi, 180 km oostelijk van Sendai op diepte van 32 km.
Duur: 3-5 minuten. Wekenlang worden veel naschokken gevoeld. Tsunami
langs de oostkust tot gevolg. |
> 12.000 doden en > 15.000 vermisten, grote delen zonder elektra, water en gas. Branden, instortingen en beschadigingen. Overstromingen door tsunami met 13-15 m hoge golven waardoor complete dorpen zijn verwoest. Problemen rond kerncentrale in Fukushima. |
12-03-2011 |
6,6 |
Omgeving Nagano. |
Grote brand ten noorden van Tokyo. |
14-03-2011 |
6,2 |
Nieuwe aardschok gevoeld omgeving Tokyo |
Openbaar vervoer weer stilgelegd. |
8-04-2011 |
7,1 |
Nieuwe aardschok op ongeveer dezelfde plaats als die van 11 maart. |
2 doden en tientallen gewonden. |
14-05-2011 |
6,2 |
Weer een nieuwe aardschok op ongeveer dezelfde plaats als die van 11 maart, nu op 32 km diepte. Blijft onrustig. |
Geen slachtoffers gemeld. |
23-06-2011 |
5,1 |
Twee nieuwe aardschokken gevoeld. Eerste met kracht van 5,1 om 5.43 uur (lokale tijd) weer oostelijk van Sendai, op 11 km diepte. Daarna om 6.50 uur een zwaardere met een kracht van 6,7. Deze was op 32 km diepte en was dichtbij de kust van Honshu, iets oostelijk van Morioka. Aanvankelijke tsunami waarschuwing, werd later ingetrokken. |
Nog geen slachtoffers gemeld. |
10-07-2011 |
7,0 |
Nieuwe aardschok in zelfde gebied als die van 11 maart 2011. Was op 18 km diepte. Een tsunami- waarschuwing werd later weer ingetrokken. |
Nog geen slachtoffers of schade gemeld. |
25-07-2011 |
6,2 |
Nieuwe aardschok weer oostelijk van Fukushima. Tot voorbij Tokyo gevoeld. |
Geen slachtoffers of schade gemeld. |
19-08-2011 |
6,5 |
Nieuwe aardschok, op ongveer zelfde plek als die van 11 maart. Tot ver voorbij Tokyo gevoeld. |
Geen slachtoffers of schade gemeld. |
| 30-05-2015 | 7,8 |
Japan wordt om 20.24 uur lokale tijd opgeschrikt door een aardbeving. Deze lag echter 1000 km ten zuiden van Tokyo en op een diepte van 590 km. Hierdoor beperkten de gevolgen zich tot enkele stroomstoringen. |
|
|
14-04-2016 |
6,2 |
Een redelijk lichte aardbeving treft het eiland Kyushu, recht onder de stad Mashiki (dichtbij Kumamoto). Hierdoor en door de geringe diepte van de beving (maar 10 km) vielen er 9 doden en 1000 gewonden. |
9 doden en 1000 gewonden. Ook zijn er veel gebouwen beschadigd of zelfs ingestort. |
| 16-04-2016 | 7,4 |
Om 1.25 uur (lokale tiijd) is er opnieuw een aardbeving bij de stad Kumamoto op 40 km diepte. Een half uur later nog een naschok van 6,0 op de schaal van Richter. De nabij gelegen krater van Mt. Aso is ook actief geworden met een kleine uitbarsting. |
Men spreekt een paar dagen na de ramp over 40 doden, meer dan 1500 gewonden en 69.000 mensen moesten hun huis verlaten. |
| 18-06-2018 | 6,1 |
Rond 8 uur in de ochtend is Osaka (en de prefectuur) getroffen door een vrij zware aardbeving. Epicentrum lag noordelijk van Osaka en het betrof dezelfde breuk als de aardbeving van 1995. |
Er kwamen 4 mensen om het leven (o.a. een meisje en een man door een omvallende muur) en er raakten meer dan 370 mensen gewond. |
*) Magnitude uitgedrukt in
grootte op de schaal van Richter.
Getallen kunnen enigszins verschillen, afhankelijk van de bron. Bijv. voor de aardbeving
in Niigata in 2004 meldt IISEE een grootte van 6,9 (met als bron USGS) terwijl USGS zelf
6,6 aangeeft. KNMI meldt 6,6.
IISEE is International Institute
of Seimology and Earthquake Engineering.
USGS is U.S. Geological Survey
(Earthquake Hazards Program Website)
KNMI
met aardbevingen wereldwijd.
Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan
orig. 08-05/l.rev. 06-18