Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt.

Geografie van Japan

Japan

Japan heet in het Japans 'Nihon' of 'Nippon', hetgeen 'de oorsprong van de zon' betekent. Het eerste van de twee onderstaande karakters betekent 'zon' en het tweede betekent 'oorsprong'.

= ni - hon = Nihon of Nippon

Nippon is een alternatieve uitspraak van Nihon. De uitgebreide naam is 'nippon koku', waarin 'koku' 'land' betekent en dus is de uitgebreide betekenis: 'land van de oorsprong van de zon' of 'land van de rijzende zon'.
De eerste Chinezen die Japan bezochten, noemden in hun geschriften Japan "het land van Wa" (het land van de dwergen). De Japanners noemden het zelf tot ongeveer halverwege de 6e eeuw "Yamato", naar het gebied waar de meeste en belangrijkste clans huisden. Na de vele contacten met de Chinezen, die zelf de naam van hun eigen land met een paar simpele karakters weergaven (met de betekenis "land van het midden" ofwel "het land waar alles om draait"), gingen de Japanners ook Chinese karakters gebruiken en kozen voor de hierboven getoonde twee karakters. Immers vanuit China gezien ligt Japan in het oosten, daar waar de zon opkomt, maar het heeft ook een betekenis als 'land van de bron van de zon' of 'het land waar de zon vandaan komt'. Hiermee wilden zij hun onafhankelijkheid en ook belangrijkheid aantonen, aangezien China Japan meer als een ondergeschikt landje zag dat eigenlijk schatting diende te betalen aan het machtige China. De Chinese uitspraak van deze twee gebruikte karakters was Jeupenn. Uit dit Jeupenn is dan de in het westen bekende naam Japan afgeleid, mogelijk via Marco Polo. De Japanners namen wel de karakters over maar gebruikten hun eigen uitspraak voor die karakters: Nihon of Nippon. *) zie noot onderaan deze pagina.

Japan bestaat uit vele eilanden, waarvan er vier de grootste en belangrijkste zijn. Dit zijn: Honshu (eigenlijk Honshû), het hoofdeiland met steden als Tokyo, Kyoto, Osaka, Kobe en Hiroshima, Hokkaido (Hokkaidô) in het noorden (met Sapporo), Kyushu (Kyûshû) in het westen (met Oita, waar het schip De Liefde strandde in 1600, met Herado, Nagasaki en Fukuoka) en Shikoku, het grote eiland zuidelijk van Hiroshima (met Takamatsu, Matsuyama en Kochi). Shikoku en Honshu zijn van elkaar gescheiden door de Setonaikai (de Japanse Binnenzee). Vlakbij het vaste land van Honshu, ten westen van Niigata, ligt in de Japanse zee nog een klein eiland, Sado, de vijfde in grootte. Het was vroeger een verbanningsoord.
Naast de 5 genoemde eilanden omvat het nog eens zo'n 3900 kleine eilandjes. Van deze kleinere eilanden is het subtropische Okinawa (op ong. 600 km zuidwestelijk van Kyûshû), met hoofdstad Naha, het bekendste. Aanvankelijk kende Okinawa, net als Japan, kleine vorstendommetjes, die in begin 15e eeuw werden verenigd in een onafhankelijk koninkrijk Ryûkyû. Begin 17e eeuw werd het ingenomen door een Japanse clan maar het bleef vrij autonoom. In 1872 werd het definitief ingelijfd bij Japan. Na de Tweede Wereldoorlog werd het bezet door Amerika en pas in 1972 werd Okinawa weer teruggegeven aan Japan. Wel hield Amerika daar een zeer grote militaire basis, die in 2008 zou moeten worden gesloten. De eilandengroep waar Okinawa deel van uitmaakt heet Ryûkyû archipel en behoort in z'n geheel bij Japan.
Ongeveer 160 km westelijk van de zuidelijkste Ryûkyû eilanden ligt Senkaku Shotô, de Senkaku archipel. Dit groepje kleine eilandjes is een twistpunt met China (zie hieronder).
Een ander twistpunt zijn de Chishima Rettô (betekent 'ketting van duizend eilanden'), ofwel de Koerilen, tussen Japan en Rusland (zie hieronder).
Een kleine onbekende groep van zo'n 30 eilandjes van Japan is de Osagawara groep. Deze ligt ongeveer 1000 km ten zuiden van Tokyo en maakt administratief deel uit van de prefectuur Tokyo. Deze subtropische groep, ook wel de Bonin-eilanden genoemd, bestaat uit kleine groepen van eilanden, zoals de Chichijimagroep, Hahajimagroep, de Mukojimagroep en de Kazangroep. Alleen de eerste twee zijn bewoond. De Kazangroep bestaat uit drie eilandjes en een van deze eilandjes, het onbewoonde Iwôjima, is het befaamde eilandje waar in de Tweede Wereldoorlog zo om is gevochten tussen de Japanners en de Amerikanen. Toegang tot de eilanden is beperkt omdat een veerboot met een beperkte dienstregeling (een of tweemaal per week) de enige verbinding met Japan is. Toegang tot Iwôjima is alleen mogelijk met speciale toestemming.
Hoewel Japan vaak als klein omschreven wordt, is dit zeer betrekkelijk. Het is met een lengte van 1600 km groter dan bijv. Engeland. Het totale grondoppervlak bedraagt ong. 377.800 km². Dit levert een bevolkingsdichtheid van rond de 330 personen per vierkante kilometer. Dit getal is al hoog (vergelijkbaar met Nederland en België) maar in werkelijkheid ligt dit getal in sommige streken van Japan veel hoger omdat 80% van het land onbewoonbaar is door bergen en bergachtig terrein. Bovendien trekken veel mensen naar de grote steden, m.n. Tokyo. Daar, maar ook in en bij steden als Osaka en Nagoya, is de bevolkingsdichtheid hoger dan 1000 mensen per vierkante kilometer. Met het bekende effect van de buitensporige grond- en huizenprijzen.

Vanaf ongeveer de hervormingen in de 7de eeuw is Japan verdeeld in provincies (rond de 60). Tot de Meiji restauratie heeft dit stand gehouden en in 1871 werden alle feodale domeinen officieel opgeheven  en werd Japan opnieuw opgedeeld, nu in prefecturen. Behalve Hokkaido (dit is als geheel één prefectuur), zijn de eilanden opgedeeld in prefecturen, in totaal 47, vergelijkbaar met onze provincies. Deze prefecturen krijgen het achtervoegsel -ken. Men spreekt dan bijv. over Hiroshima-ken. Kyoto en Osaka krijgen als grootstedelijke prefectuur het achtervoegsel -fu, dus Osaka-fu en Tokyo krijgt als enige het achtervoegsel -to, dus Tokyo-to.
Vanuit de historie is het hoofdeiland Honshu al verdeeld in 7 gebieden, die zich uitstrekken van zuidwest naar noordoost. Van oudsher wordt Japan wel in regio's verdeeld. Dit is geen officiële indeling, maar wordt nog veel gebruikt. Als we een noordzij lijn trekken ergens tussen Matsue en Kyoto, wordt het gebied ten westen van deze lijn Chugoku genoemd. Van daaruit tot iets voorbij Nagoya heet Kansai en dit gebied speelde de grootste rol in de geschiedenis van Japan. Hier bevonden zich immers (tot 1868) de hoofdsteden als Kyoto en Nara enz. Het gebied rond Tokyo wordt Kanto genoemd. Uitgezonderd tijdens de Kamakura tijd was dit gebied vrij onderontwikkeld. Pas tijdens de Edo periode (met de vestiging van Tokugawa shogunaat in Edo, het latere Tokyo) kwam dit gebied tot ontwikkeling. Ten noorden en noordwesten hiervan liggen Hokuriku en Tokai. Grofweg het gebied vanaf Utsunomiya tot Hokkaido wordt Tohoku genoemd, dat verdeeld is in een Zuid Tohoku en een Noord Tohoku met de scheidslijn halverwege. Voor een weergave van deze regio's: Hokkaido, Tohoku, Kanto, Chubu, Kansai of ook wel Kinki genoemd, Chugoku, Shikoku en Kyushu zie onze pagina over de prefecturen.

Koerilen en Senkaku eilanden: twistpunten
De Koerilen (Chishima Rettô) is een groep van eilanden die zich uitstrekt over ongeveer 1200 km tussen Hokkaido en Kamsjatka (Rusland). Zowel Rusland als Japan maken aanspraak op (een aantal van) deze eilanden. Oorspronkelijk was Sachalin ook een twistpunt, maar dat schiereiland is inmiddels aan Rusland toegewezen. De dichtstbijzijnde eilanden Koenasjir (Kunashiri), het ten noorden daarvan gelegen eiland Itoeroep (Etorofu), Shikotan en de Habomaigroep worden door Japan opgeëist, maar Rusland eist alle eilanden op. Dat betekent dat volgens Rusland de grens direct ten noorden van Hokkaidô ligt, terwijl Japan dat een stuk noordelijker wil, nl. ten noorden van het eiland Itoeroep en ten zuiden van het eiland Oeroep.
Alle Koerileneilanden zijn aan het eind van de Tweede Wereldoorlog aan Rusland toegewezen (1945, verdrag van Jalta). Japan gaat hier niet mee akkoord, omdat dit land niet aanwezig was bij die besprekingen en bovendien stelt Japan dat deze eilanden van oudsher niet bij de Koerilen horen, maar gewoon een onderdeel zijn van Japan. Wat Japan betreft beginnen de Koerilen, die zij Chishima Rettô (Ketting van duizend eilanden) noemen, pas ten noorden van Itoeroep.
Interessant detail is dat noch Rusland noch Japan aanspraak kan maken op de eilanden omdat een van hen als eerste daar een voet aan wal gezet zou hebben. Dat deed de Nederlander Maarten Gerritszoon de Vries in 1643.

De Senkaku eilanden, die dichtbij Taiwan liggen, zijn weer onderwerp van een twist met China, dat aanspraak maakt op deze eilanden. Deze eilanden kwamen onlangs in het nieuws omdat een vuurtoren was overgedragen aan de Japanse regering. De vuurtoren was in 1978 gebouwd door Japanse nationalisten, juist om de Japanse soevereiniteit te benadrukken. Omdat het onderhoud te duur werd, is de vuurtoren overgedragen en daarmee stemt, volgens China, de Japanse regering in met de soevereiniteitseis en dat wordt door China niet op prijs gesteld. Wat het geheel ook actueel maakt is de opsporing van gas in zee door China, op korte afstand van deze eilanden, in een door beide landen opgeëist gebied. Overigens maakt ook Taiwan aanspraken op de Senkaku eilanden.

Hoofdsteden
Japan heeft in zijn vroege historie lange tijd geen vaste hoofdstad gehad. In de vroege perioden waren er slechts clans met ieder een eigen clanhoofd. Later waren er koninkrijkjes, zoals het koninkrijk Wa. Nieuwe keizers bouwden steeds nieuwe paleizen op een plek die hen het beste uitkwam. Vanuit het volksgeloof, shintô, was immers alles wat met de dood te maken had onrein en als gevolg daarvan kon een nieuwe keizer niet in het paleis van een gestorven voorganger resideren. De residentie was wel steeds in het Yamato-gebied geweest (het gebied ten zuiden van Kyoto), en met name de plaats Asuka had voorkeur. De eerste keizer die in Asuka zetelde was keizer  Ingyô (412-453) en daarna vanaf keizerin Suiko (593-628) bijna alle keizers tot keizerin Genmei (707-715). Uitzonderingen hierop waren keizers Kôtoku, Saimei en Tenji. Kôtoku koos in 645, aan het begin van de Taika reformatie, voor Naniwa (waar nu Osaka ligt) als hoofdstad, weliswaar iets buiten het Yamato gebied maar aan het water zodat handel overzee (China) gestimuleerd zou kunnen worden. Van 667-673 was echter Ôtsu aan het Biwameer de hoofdstad. Vervolgens zijn nog kort Fujiwarakyô, Heijôkyô (Nara), Kuni, Naniwa en Nagaoka hoofdstad geweest, waarna in 794 Heiankyô hoofdstad werd (achtervoegsel -kyô betekent hoofdstad). Heiankyô werd ook wel Kyoto genoemd, de naam die het nog steeds heeft. Kyoto is tot de Meiji restauratie hoofdstad gebleven. Hoewel Kyoto al die tijd de hoofdstad was geweest, was Edo, als zetel van het Tokugawa shogunaat, één van de belangrijkste steden van Japan geworden. In september 1868 werd, als één van de gevolgen van de Meijirestauratie, de naam Edo veranderd in Tokyo, de oostelijke hoofdstad en op 26 maart 1869 verhuisden de keizer en de regering naar Tokyo. Van toen af was Tokyo de nieuwe hoofdstad.

*) Bron: Historical and Geographical Dictionary of Japan van E. Papinot.
Andere bronnen spreken over de originele Chinese uitspraak 'Riben' en 'Ribenguo', hetgeen door Marco Polo tot Zipangu verbasterd zou zijn. Hieruit ontstonden dan later weer de bekende uitspraken, zoals Japan, Japon etc.

Links

Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan