Kami en Bosatsu
De kami (goden uit het shintô) en de bosatsu (bijna Boeddha uit het boeddhisme) zijn soms nauw met elkaar verweven. Er zijn kami die in boeddhistische tempels worden aanbeden, zoals bijv. Inari en er zijn bosatsu die in shintôheiligdommen worden vereerd, zoals bijv. Jizo. De Japanners gaan daar erg makkelijk mee om en doen daar niet moeilijk over. Er zijn veel kami en bosatsu, die onmogelijk hier allemaal genoemd kunnen worden maar van een aantal zijn de achtergronden wel interessant, ook al omdat we ze vaak als beeld(je) kunnen zien in Japan.
|
Kami |
||||||||
|
Shichifukujin |
||||||||
 |
||||||||
|
Ebisu |
Bishamon |
Fukurokuju |
Benten |
Jurôjin |
Hotei |
Daikoku |
||
De in Japan zeer bekende zeven gelukskami worden de shichifukujin genoemd. Zij zijn
ontleend aan shintô, het boeddhisme en het taoïsme. Ieder van deze kami heeft en
beschermt een bepaalde eigenschap, maar vormen samen dus eigenlijk een groep van zeven
kami. Dit zijn:
Ebisu zien we meestal met een vishengel in de ene hand en een brasem
(symbool van geluk) onder de andere arm. Hij brengt geluk bij de visvangst en net als
Daikoku is hij god van voorspoed en van de keuken (voedsel). Tegenwoordig is hij ook de
beschermgod voor de handel.
Bishamon (Bishamonten) is duidelijk ontleend aan het boeddhisme. Hij
heeft in de ene hand een speer en in de andere een pagode en is god van de oorlog en
krijgers. Daarnaast ook god van voorspoed en rechtvaardigheid. Bishamon staat vaak als
bewaker bij tempels en is een van de vier bewakers van het boeddhisme, hij is de
noordelijke bewaker van de kosmos.
Fukurokuju schenkt wijsheid en voorspoed en is altijd duidelijk
herkenbaar aan zijn witte baard en een zeer hoog (voor)hoofd. Hij houdt een stok vast met
een scroll en een waaier (ogi), soms wordt hij afgebeeld met een kraanvogel (symbool voor
een lang leven). Hij is ook gebaseerd op een Chinese figuur.
Benten (Benzaiten) is de enige vrouwelijke kami in dit gezelschap. Zij is
de kami van muziek en kunsten en speelt meestal op de biwa. Soms wordt ze vergezeld door
een zeeslang.
Jurôjin, de kami van het lange voorspoedige leven, wordt meestal
vergezeld door een hert, schildpad en/of een kraanvogel (symbolen van een lang leven). Net
als Fukurokuju houdt hij een stok vast met een scroll. Fukurokuju en Jurôjin worden wel
gezien als een en dezelfde in twee lichamen.
Hotei is ook een boeddhistisch figuur. Hij wordt altijd lachend afgebeeld
met een dikke buik, zittend op of naast een grote zak met prettige dingen. Hij straalt
tevredenheid en geluk uit. Hij is gul en staat bekend om zijn goede daden. Hotei is
gebaseerd op een Chinese zen-priester.
Daikoku (Daikokuten) is de god van voorspoed maar ook van de keuken. Hij
voorziet de mensen van eten. Daikoku wordt meestal afgebeeld, zittend op twee balen rijst
en nog een zak rijst over zijn linker schouder. In zijn rechterhand houdt hij een kleine
gelukshamer, de uchide-no-kozuchi. Alles waar hij op slaat met zijn hamer bevat spontaan
een overvloedige inhoud. Hij wordt wel gezien als een andere verschijning van Okuninushi
no Mikoto, een zoon van Susanô. Susanô is de kattekwaad uithalende broer van Amaterasu
(zie de Schepping van Japan). Daikoku wordt
vaak samen met Ebisu afgebeeld, ze worden wel vader en zoon genoemd..
Deze shichifukujin ziet men vaak afgebeeld op hun schip met schatten (de takarabune). Op
oudejaarsavond leggen zij aan om geluk bij iedereen te brengen. Ook het slapen op de 1e
januari met een afbeelding van de shichifukujin op hun schattenschip onder het kussen,
brengt geluk.
Inari |
 |
De vos
Kitsune bewaakt |
Inari is een heel belangrijke kami voor de Japanners. Hij de god van de rijst en aangezien
rijst welvaart brengt, is hij ook de god van de welvaart. Ook is hij belangrijk voor
winkeliers en landarbeiders, vooral voor de mensen die werken in de rijstvelden. Er zijn
ruim 40.000 shintôheiligdommen die aan deze kami gewijd zijn, waarmee hij waarschijnlijk
de meest aanbeden kami is. Het grootste, aan Inari gewijde heiligdom is de Fushimi
Inarischrijn, ten zuid-oosten van Kyoto. In dergelijke heiligdommen staan altijd vossen,
van steen of hout, soms aangekleed, maar altijd zijn ze er. In ieder geval staan er twee
de tempel te bewaken. De vos, Kitsune, is de boodschapper en ook wel beschermer van Inari. Hij wordt er zo vaak getoond dat men soms de gedachte krijgt dat de vos en Inari
dezelfde zijn, maar de vos is dus slechts de boodschapper. Er is vaak verwarring omdat
Inari ook wel als vrouw wordt afgebeeld. Inari wordt namelijk ook wel vereenzelvigd met de
godin van de landbouw, Uga no Mitama no Kami. Hij/zij wordt ook geassocieerd met de kami
van het voedsel terwijl er ook een connectie is met de vrouwelijke shintô kami Benten.
Bosatsu (Bodhisattva) |
Kannon is de meest gebruikte, maar gesimplificeerde naam van Kanzeon en is een bosatsu in Japan. Deze Kannon was een leerling van Boeddha Amida en heette in India toen (in het sanskriet) Avalokitesvara. Zij is nu een bosatsu van barmhartigheid en behoort als zodanig tot de meest aanbeden bosatsu van Japan. Avalokitesvara was oorspronkelijk een man maar de Chinezen vonden dat barmhartigheid meer bij een vrouw paste en maakten er een vrouw van. Dit werd ook zo overgenomen in Japan en dus wordt Kannon nu als vrouw afgebeeld. Volgens sommigen is er in de afbeeldingen een niet toevallige overeenkomst met de christelijke maagd Maria. Kannon kan verschijnen in 33 verschijningsvormen, bijv. zoals de Kannon met de 11 hoofden of als Kannon met de duizend armen. |
|
In Japan vindt men veel beelden van Kannon, op straat of in tempels zoals in de Sanjûsangendô. Er zijn veel verhalen en legenden van haar bekend, waarin ze in allerlei gedaanten optreedt. |
 |
Veel Jizobeeldjes op een rij, die door verschillende mensen worden verzorgd. |
Jizo (eigenlijk Jizô) is een heel belangrijke bosatsu. Op veel plekken bij tempels, gewoon op straat of stukjes bos zien we beeldjes, die Jizo voorstellen, veelal getooid met rode mutsjes, kinderjasjes of kinderslabbetjes. Zijn beelden tonen hem bijna altijd als een monnik met een eenvoudig kleed aan en kaalgeschoren. Hij is daarmee de enige bosatsu die zo wordt afgebeeld en dus makkelijk herkenbaar. Hij is de beschermer van mensen in nood en dan in het bijzonder van reizigers en kinderen. Jong gestorven kinderen, waarvan de ouders niet gebeden hadden voor een juiste terugkeer op aarde, werden verzorgd door Jizo. Maar hij is vooral bekend als beschermer van de ongeboren of geaborteerde kinderen . In deze hoedanigheid wordt hij wel Mizuko Jizô (waterkind Jizo) genoemd.
Fugen was een leerling van de 'historische' Boeddha (Shaka Nyorai) en wordt vereerd om zijn wijsheid en goedertierenheid. Hij wordt wel afgebeeld zittend op een lotus, die wordt gedragen door een witte olifant.
Monju was ook een leerling van Boeddha (haka Nyorai) en
staat bekend om zijn wijsheid en om zijn barmhartigheid. Hij wordt vaak afgebeeld met een
sutra in de linker hand en een zwaard in de rechter. Een enkele keer heeft hij een
lotusbloem in zijn hand en berijdt hij een mythische leeuw.
Fugen en Monju zien we wel als secondanten van Boeddha in de zogenaamde Shaka drieëenheid
of Shaka Sanzon. Hierbij zit Boeddha in het midden en wordt hij geflankeerd door deze twee
bosatsu.
Links (religies)
Links (mythologie)
