Japan als toeristisch land

Overnachten in Japan

Eten en drinken in Japan

Is Japan nou zo duur?

Reizen in Japan

Een bad nemen in Japan en Onsen
Praktische info over Japan Opschriften in Japan (Jap. fonts vereist) Wonen, werken en studeren in Japan
Reizen naar Japan, wanneer en hoe Waar naar toe in Japan (o.a. Tokyo en   Kyoto)
Aankomst in Japan Gedragsregels in Japan

Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt.


Gedragsregels in Japan

Het is in het westen algemeen bekend dat er in Japan nog al wat gedragsregels gelden. De gemiddelde Japanner (en ook de oudere kinderen) leven volgens vrij strakke normen en waarden. De Japanner verwacht echter niet van een buitenlander (gaijin, die altijd als zodanig herkenbaar is door uiterlijk en meestal ook de taal) dat hij/zij zich precies aan deze gedragsregels zal houden. Dit geeft de buitenlander wel een aantal vrijheden en vaak zorgt dit toch ook weer voor een ongedwongen sfeer.
Maar er zijn wel regels die absoluut niet overtreden mogen worden, zoals het belopen met schoenen van tatamimatten en sommige houten plankieren in bijv. tempels. Hier wordt over het algemeen streng op gelet, zeker als men een gaijin (buitenlander) ziet.

genkan

Een halletje in een privé huis met kinderschoenen.

Een Japans toilet met de toiletslippers.
Let op het geraffineerde gebruik van combinatie van wasbakje en stortbak

otearai
bullet

Japanners zullen elkaar bij het begroeten nooit een hand geven. Zij maken een buiging, waarbij er heel exact gekeken wordt dat de laagste in rang ook de diepste buiging maakt. Als buitenlander hoeft men zich hier niet aan te houden, of men doet niets of men volstaat met een lichte buiging. De Japanner gaat er vaak al vanuit dat de gemiddelde buitenlander er niets van begrijpt. Tegenwoordig ziet men steeds meer dat Japanners buitenlanders wel een hand geven. Zoenen is volstrekt uit den boze. Eigenlijk vermijdt de Japanner het liefst elk direct lichamelijk contact met een vreemde.

bullet

Doe bij het betreden van een ryokan, minshuku, tempel of een privéhuis de schoenen uit. Men komt meestal via een halletje (genkan) binnen, waar de schoenen dienen te worden uitgedaan. Hiervoor in de plaats krijgt men meestal slippers, die dus door de gastheer/vrouw/ryokan kunnen worden verstrekt. De gastheer/vrouw zal er ook direct op wijzen indien dit vergeten wordt. Het halletje is meestal verlaagd t.o.v. de rest en men stapt dan ook een verhoging op bij het betreden van de woning/ryokan. De uitdrukking "kom binnen" is in het Japans dan ook "o-agari kudasai", letterlijk: kom omhoog alsjeblieft. Deze verhoging mag dus uitsluitend met slippers of op sokken worden betreden. Het getuigt van zeer goede manieren als men dan ook nog bij het neerzetten van de schoenen, onderaan de verhoging, de punt van de schoenen in de richting laat wijzen vanwaar men komt, zodat men bij het weggaan als het ware zo in de schoenen kan stappen. De meeste Japanners dragen daarom ook instappers, schoenen zonder veters. In Japan zijn instappers zeer makkelijk, ook voor de toerist.

bullet

In een ryokan, minshuku of een Japanse kamer in een privéhuis en vaak ook in tempels liggen tatamimatten op de vloer. Deze matten mag men ook niet met de slippers betreden, dit mag uitsluitend op sokken of met blote voeten. Deze matten zijn kwetsbaar en erg duur.

bullet

Een ryokan heeft over het algemeen een gemeenschappelijk (Japans) toilet, een hurktoilet. Voor het toilet doet men de gewone slippers uit en verwisselt die voor toiletslippers die daar speciaal voor staan.

bullet

Op de kamer in een hotel liggen meestal yukata's klaar voor de gasten. Deze kan men aan doen om relaxed in rond te lopen. Het is normaal dat men de yukata aanhoudt in het hotel en zelfs er mee op straat loopt. Dit is overigens meer het geval in kleine plaatsen, zoals in kuuroorden. In Tokyo heb ik het niemand zien doen.

bullet

Het Japanse (hete) bad is meer bedoeld om heerlijk te ontspannen en het is juist de bedoeling dat men al schoon is bij het in het bad stappen. De vertaling "bad" voor het woord "furo" is dan ook eigenlijk niet juist omdat het niet overeenkomt met ons begrip "bad". Voordat men in het water stapt dient men zich dus eerst goed met zeep te reinigen. Naast het bad zijn hiertoe mogelijkheden, zittend op een klein krukje. Het is niet gebruikelijk dit staand te doen en alleen als men goed schoon en van alle zeepresten ontdaan is mag men het hete water in.

bullet

Het is in sommige plaatsen in Japan mogelijk om voor een paar uur een Japans gezin te bezoeken, in het kader van een Home Visit System. Zie hiervoor onze pagina 'Praktische info over Japan' . Bent u dat van plan, neem dan vanuit Nederland een klein presentje voor de gastvrouw mee, bijv. iets kleins van Delfts blauw of iets anders typisch Hollands.

bullet

Het geven van fooien, zoals in hotels, taxi's e.d., is absoluut niet gebruikelijk en kan zelfs als beledigend worden ervaren.

bullet

Wordt u uitgenodigd voor een diner (dit is dan meestal zakelijk) dan hoeft u de rekening niet te betalen. Gaat u samen met Japanse vrienden uit eten dan is het gebruikelijk om de rekening samen te betalen.

bullet

Over het algemeen is men in Japan heel eerlijk. Het natellen van geld dat men terug krijgt in een winkel wordt een beetje gezien als wantrouwen.

Voor de zakenman

bullet

Bij de begroeting met een Japanner is het normaal gesproken niet gebruikelijk om de handen te schudden. De buiging is het bekende begroetingsritueel waarbij de diepte van de buiging belangrijk is. De laagste in status dient het diepste te buigen. Tegenwoordig ziet men dat bij een begroeting met buitenlanders wel de handen geschud worden, zeker als het bedrijf dat door de betreffende Japanner vertegenwoordigd wordt, veel buitenlandse contacten heeft.

bullet

Voor de zakenman is het uiterst belangrijk dat hij een visitekaartje (meishi, spreek uit: meesjie) heeft, liefst met de Engelse tekst aan de ene kant en met de Japanse tekst aan de andere kant. Zonder een visitekaartje wordt hij niet serieus genomen. Overhandig de meishi zodanig dat de ontvanger direct uw naam kan lezen, liefst met twee handen. Vertel hem uw naam en de naam van het bedrijf waar u voor werkt. Bent u met z'n tweeën dan dient de hoogste in rang het eerst zijn kaartje te overhandigen. Het ontvangende kaartje dient ook met twee handen te worden aangepakt. Bestudeer het kaartje en leg het, als u gaat zitten, voor u neer. Schrijf er nooit op. Uw visitekaartje is voor de Japanner heel belangrijk. Hij kan u plaatsen binnen uw bedrijf en weet welk bedrijf u vertegenwoordigt. Hoe groter uw bedrijf en hoe hoger uw functie, hoe belangrijker u wordt. Binnen de Japanse cultuur moet hij aan de hand van de meishi de aanspreekvorm bepalen. Tegenover een buitenlander ligt dit, in het Engels, eenvoudiger.

bullet

Bewaar uw visitekaartjes (meishi) in een zak(je) aan de voorzijde van uw colbert. Het wordt als incorrect beschouwd om een visitekaartje uit de achterzak van de broek te halen.

bullet

Het Japans voor 'dank u wel' is 'arigatô' (uitspraak: arigatoo, waarin de 'g' klinkt als in Engelse 'garden') of, iets informeler, 'dômo'. Beleefder is de combinatie van beide: 'dômo arigatô' (dank u zeer). Met dezelfde betekenis maar erg beleefd is: 'dômo arigatô gozaimasu'.

bullet

Als buitenlandse gast bij een Japanse firma wordt men met eerbied behandeld. Dit betekent dat men bij een (officieel) diner ook de belangrijkste plaats aan tafel krijgt toegewezen, d.w.z. met het gezicht naar de deur, of liever het verst van de deur, en met de rug naar de tokonoma, waar een scroll (rolschildering) hangt. Dit lijkt vreemd omdat de gast dan niets van die tokonoma ziet maar het is wel de belangrijkste plaats. Men noemt deze plek wel de 'kamiza'plek. De minst belangrijke mensen zitten het dichtst bij de deur, dit wordt de 'shimoza'plek genoemd. Dit zijn dan vaak mensen van de Japanse firma.

bullet

Het is erg handig in Japan om instappers te gebruiken, schoenen dus waar men zo in- of uitstapt. In veel gelegenheden dient men de schoenen uit te trekken. Dit kan ook bijv. in een Japans restaurant het geval zijn. Zorg er daarom ook voor dat uw sokken heel zijn.

bullet

Bij min of meer officiële ontmoetingen in een bar of bij het eten is het gebruikelijk (en dat vergeten de westerlingen nog wel eens) dat men elkaars glas bijvult. Dus niet het eigen glas bijvullen zoals wij dat doen, maar alleen het glas van de gastheer bijvullen en hij vult dan het glas van de gast. Zij waarderen dat zeer als de gast dat uit eigen beweging doet bij zijn gastheer.

bullet

Bedenk tijdens onderhandelingen dat men niet gewend is om een direct 'nee' te zeggen. Als men op een voorstel weifelend reageert met bijv. de woorden 'tabun.....' (misschien.....) dan is dit een verkapt 'nee'.

bullet

Als iemand een voorstel doet en een Japanner stemt er mee in, betekent dit nog niet dat het akkoord is. Voor een beslissing dient er eerst een consensus bereikt te worden. De instemming betekent alleen dat men het begrepen heeft. De Japanner kan bijv. heel enthousiast ja knikken maar iets achteraf toch afkeuren.

bullet

In een (telefoon)gesprek is het belangrijk om te laten weten dat u luistert door veel "yes" of "hai" (ja) te zeggen en te knikken. Dit ja-zeggen betekent helemaal niet dat men het er mee eens is.

bullet

In een auto is de plaats achter de chauffeur voor de persoon met de hoogste status, naast hem de middelste in rang en naast de chauffeur mag de laagste in rang plaatsnemen.

bullet

Voor het starten van nieuwe zakelijke contacten is het zeer verstandig om u te laten introduceren door een gemeenschappelijke kennis. Het op eigen initiatief contact leggen geeft u een grote achterstand. Ook voor de verschillende clubs is introductie noodzakelijk.

bullet

Kent u al mensen in Japan en gaat u die weer bezoeken, of gaat u bij iemand op een privébezoek, dan is het gebruikelijk om een klein presentje mee te nemen. Dat kan iets kleins uit Nederland zijn (bijv. iets van Delfts blauw) of een fles jonge jenever o.i.d. Als een Japanner bijv. terugkomt van een buitenlandse reis neemt hij voor bijna alle familieleden iets mee, dat kan de reis voor hem extra duur maken.

bullet

Het wordt als zwak gezien als men bij onderhandelingen zijn gevoelens uit, dus boosheid tonen is niet verstandig. Men is zeer bedreven in het intuïtief aanvoelen van de ander.

bullet

In Japan snuit men de neus in papieren zakdoekjes. Onze zakdoeken kent men eigenlijk niet en deze worden niet echt als hygiënisch gezien.

Inmiddels zijn er bedrijven in Nederland die cursussen organiseren voor het zaken doen met Japanners. Zie hiervoor onze Adressenlijst bij Organisatie van evenementen.

Bij het eten

bullet

De eetstokjes (hashi) rusten met de punt op een legger (hashioki). Ze liggen evenwijdig aan de tafelrand met de punten naar links.

bullet

Leg tijdens een (kleine) etenspauze de stokjes weer op de legger.

bullet

Tijdens het eten van noedels (bami-achtige slierten) is het volkomen normaal om slurpachtige geluiden te maken.

bullet

Begin niet meteen met de soep te eten zodra deze is opgediend. Vaak wordt de hele maaltijd tegelijk opgediend. Wacht met eten tot iedereen aan tafel alle gerechten heeft gekregen. Men kent geen speciale volgorde bij het eten van de gerechten. Men kan rustig de soep afwisselen met andere gerechten om dan weer wat soep te nemen. Dit kan ook omdat alles tegelijk wordt opgediend.
Soms bestaat de maaltijd wel uit gangen, die dus wel apart van elkaar worden opgediend. Dan bestaat meestal elke gang weer uit een paar gerechten, die op één plateau worden opgediend. Dan kunt u wel weer de opgediende gerechten door elkaar eten, maar meng het niet in één potje, m.a.w.: maak er geen hutspot van.

bullet

Voordat u gaat eten: geniet van de aanblik. Over het algemeen maakt men een uiterst fraaie compositie van het eten, die meestal betrekking heeft op de seizoenen. U kunt hier iets over zeggen, bijv. dat u het zonde vindt om op te eten.
Men zegt niet voor niets dat de Japanner met de ogen eet.

bullet

Voordat men met de maaltijd begint zegt men: 'Itadakimasu', net als wij 'eet smakelijk' (uitspraak: ietadakiemas).

bullet

Prik nooit met de stokjes in de gerechten om ze zo op te eten.

bullet

Zet de stokjes nooit verticaal in de rijstkom. Zo wordt namelijk voedsel geofferd aan de voorouders.

bullet

Gebruik de stokjes niet om schotels te verschuiven en wijs niet met de stokjes naar de verschillende gerechten bij het beslissen welk gerecht u zult nemen.

bullet

Pak geen etenskom met de hand waarin u ook al uw eetstokjes heeft.

bullet

Na het eten zegt men: 'gochisôsama deshita' (uitspraak: gotsjiesoosama desjta, met 'g' als in garden). Betekent ongeveer: bedankt voor het eten.

Bij het drinken

bullet

Bij het drinken (van bier en bijv. sake) geldt dat men elkaars glas of sakekopje steeds vult. De gastheer zal het glas of kopje van de gast vullen zodra het leeg is en van de gast wordt dit ook verwacht voor de gastheer. Alleen van een buitenlander neemt men al aan dat deze die gewoonte niet kent en dus zal de gastheer het des te meer op prijs stellen als dit wel gebeurt. Bij een formele (zakelijke) bijeenkomst vereist de etiquette dat het flesje tijdens het schenken met twee handen wordt vastgehouden. De ontvangende partij dient dan zijn/haar glas of kopje op te tillen, met één vast te houden en met de andere hand dit te ondersteunen. Bij een informele drinkpartij is steeds het gebruik van één hand voldoende. Wilt u niet meer dat het gevuld wordt? Laat uw glas of kopje dan nog (gedeeltelijk) gevuld staan.

Meer informatie over de vele gedragsregels in Japan is te vinden in het bij Elmar verschenen boekje: "Cultuur Bewust! Japan" van Paul Norbury. Zie onderstaande literatuurlink.

 

Literatuur


Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan
terug naar begin