Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt.

Begrippen en namen worden hier verklaard.
De getallen achter het trefwoord zijn links naar plaatsen in deze site of  naar het www.

E

Edo (Yedo)

De plaats waar de bakufu van de Tokugawa shôguns (1803-1867) was gevestigd. In het begin van de Meiji restauratie werd Edo hoofdstad van Japan en omgedoopt in Tokyo, hetgeen oostelijke hoofdstad betekent.

Edoperiode, 1

De periode in de Japanse geschiedenis die veel rust en stabiliteit heeft gebracht. Begon in 1603 met de eerste Tokugawa shôgun, Tokugawa Ieyasu. Van 1603 tot 1867.

ekiben

ema, 1

Votieftablet gebruikt bij shintô, van origine met de afbeelding van een paard erop. Hierop kan men een wens schrijven en naar de kami sturen door de ema bij de tempel op te hangen.

emaki
emakimono

Een (oudere) horizontale schildering op papier, die horizontaal wordt op- en afgerold om te bekijken. Ze worden opgerold bewaard. De emakimono komt oorspronkelijk uit China. De emakimono waren zeer populair in de Heiantijd maar de oudste bekende Japanse emakimono dateert uit de Naratijd (8e eeuw). De rollen kunnen wel 20 m. lang zijn en tussen de 25 en 50 cm hoog. Ze geven een verhaal weer dat van rechts naar links gelezen dient te worden.

engimono

Een talisman. In Japan kent men vele soorten van gelukbrengers of talismannen, zoals de 'daruma' en de 'maneki-neko'. Ze worden veel verkocht bij de tempels.

enka

Bepaalde Japanse muziek, die wel eens wordt vergeleken met de Amerikaanse country and western muziek.

eta

Groep mensen die als onrein wordt beschouwd. Zij zijn vaak werkzaam in de leerindustrie (leerlooierijen) en andere beroepen die als onrein werden gezien. Deze mensen werden vroeger als paria behandeld en hoewel discriminatie officieel niet meer mag komt het nog steeds voor. Het is voor deze mensen erg moeilijk om hieruit te ontsnappen omdat bij trouwen nog altijd naar de (voor)ouders en afstamming wordt gekeken.

F

fude, 1

Penseel, gebruikt bij de Japanse kalligrafie.

fugu, 1

Uiterst giftige kogelvis, die in restaurants alleen door speciaal opgeleide koks mag worden klaargemaakt. De vis dient op de juiste wijze schoon gemaakt te worden (door de de giftige delen eruit te halen) zodat hij eetbaar wordt en naar het schijnt lekker is.

Fuji

(foto The Japan Forum)

De bekende berg Fuji, die een heilige berg en een symbool is van Japan. In Japan spreekt men van Fuji-san hetgeen de 'berg Fuji' betekent. De berg, die in 1707 voor het laatst actief is geweest, is 3776 meter hoog en is daarmee de hoogste berg in Japan. Fuji ligt zo'n 80 km ten westen van Tokyo. De krater is 500 m breed en 250 m diep. In feite zijn er nog drie kraters, de Komitake, Ko-Fuji en de Shin-Fuji. De laatste is het meest actief. In feite was het Shin-Fuji die actief was in 1707, waarbij weer een nieuwe krater is ontstaan op de helling van Fuji-san. De nieuwe krater heet Hôei. De genoemde Komitake en Ko-Fuji zijn bedekt door lava. De naam Fuji komt waarschijnlijk uit de Ainu taal en wordt geassocieerd met hun vuurgod.

Fujiwara-clan, 1
Fujiwara ('s)

Zeer belangrijke (eigenlijk de belangrijkste) familie of clan in de geschiedenis van Japan. Heeft een grote rol gespeeld, met name tijdens de Heian-periode (794-1192), maar ook nog later. Oorspronkelijk waren zij de Nakatomi-clan, die volgens de overleveringen van de shintôgoden afstamden. In 669 ontving Nakatomi no Kamatari van keizer Tenji het recht om voortaan de familienaam Fujiwara te dragen. De Fujiwara's spelen sinds 645 een zeer belangrijke rol in Japan.

fukusa

In de theeceremonie een doekje dat de op dat moment niet gebruikte voorwerpen afdekt. Deze doekjes worden worden ook wel gebruikt om andere voorwerpen in te pakken.

furigana, 1, 2

Kleine hiragankarakters, die soms (bijv. in kinderboeken) bij de kanji worden geplaatst om de uitspraak weer te geven.
(Voor link 2 zijn Japanse fonts vereist)

furisode

Een kimono met zeer lange mouwen, meestal door jonge ongetrouwde meisjes gedragen.

furo (1), 1, 2
o-furo

Een heet bad, vergelijkbaar met ons bad of liever onze badkuip, met dien verstande dat men zich buiten de 'furo' helemaal reinigt met zeep, zich goed afspoelt en dan pas de 'furo' ingaat. Het is bedoeld om zich te ontspannen en het water is daarom ook heel heet. Indien de furo groot is gaat men er met meerdere personen in. Het hete water wordt bewaard, zodat zoveel mogelijk mensen er gebruik van kunnen maken. Vergelijkbaar met de 'Yakuzi' in Amerika.
De o van o-furo heeft weer de betekenis van 'eerbiedwaardig'-bad.

furo (2), 1

Dit is een pot waarin een vuurtje is gemaakt voor het koken van water bij de theeceremonie.

furoshiki, 1

Vierkante doekjes van katoen of zijde van ongeveer 75 x 75 cm tot 1 x 1m. Ze worden gebruikt om artikelen in te pakken. Vroeger werden deze doekjes gebruikt om badspullen in te vervoeren, vandaar de naam "furoshiki", "furo" betekent "bad". Zie ook "fukusa".

fusuma

Schuifdeur in een Japans huis of een Japanse kamer. De fusuma is gemaakt van een lattenframe die aan beide zijden is bespannen met dik papier. De fusuma is zwaarder uitgevoerd dan de shôji-deur.

futon

Combinatie van een dun matras en een dekbed waarmee men op de grond (tatamimatten) slaapt. Wordt 's nachts in de kast opgeborgen om ruimte te maken. De futon bestaat uit het matrasdeel (matturesu), een onder-futon met laken (shikibuton met shikifu). Verder nog een gewoon laken en een dekbed (môfu en een kakebuton). Aan het hoofdeind het kussen (makura).

G

gaijin

Benaming voor buitenlanders. Betekent ook letterlijk 'een buitenlander'. Ook nu nog roepen bijv. kinderen in Japan dit naar buitenlanders, die natuurlijk als zodanig makkelijk herkenbaar zijn.

gantan

De ochtend van nieuwjaarsdag. Nieuwjaarsdag is een zeer speciale dag in Japan, evenals de ochtend.

geiko, 1

Een geisha. Deze wordt in Kyoto geiko genoemd.

geisha, 1

Gezelschapsdame, wordt in het westen nogal eens gezien als prostituee maar is dit meestal niet. Zie ook 'courtisane'.

gempei

Hiermee duidde men de twee grote rivalen aan ten tijde van de strijd van de Minamoto vs. Taira. Deze strijd speelde 1181-1185. De Minamoto werden ook wel Genji genoemd en de Taira ook wel Heike(i). De samentrekking van Genji en Heike(i) levert Gempei. Deze strijd werd daarom ook wel de Gempei oorlog genoemd.

genkan

Halletje in een huis waar men binnenkomt en de schoenen uittrekt.

genroku periode, 1

Periode van shôgun Tokugawa Tsunayoshi (1680-1709), de hondenshôgun. De kunst, zoals theater en prentkunst beleefde een enorme bloei.

geta, 1

Houten schoeisel voor mannen en vrouwen, bestaande uit een plankje met daaronder twee verticale plankjes. Voeten worden onder Y-vormige riempjes geschoven met riempje tussen de tenen, zoals bij ons de strandslippers. Geta worden gedragen bij een kimono.

giri, 1

Bepaalde sociale verplichting die men voelt ten opzichte van iemand anders, bijv. omdat die persoon een gunst heeft verleend.

go, 1

Oorspronkelijk Chinees spel waarbij met een leeg speelbord wordt begonnen en de twee spelers om beuren een kruispunt bezetten met een steentje. Bedoeling is om zoveel mogelijk punten te bezetten waarbij de ingesloten stenen van de tegenstander verwijderd worden.

gohei

Gohei is een soort stok of scepter waaraan twee shide (papieren stroken, zie bij shide) zijn bevestigd. De gohei wordt in shinto gebruikt bij bepaalde rituelen.

go-kenin

Samoerai in dienst van de shôgun, lager in rang dan de hatamoto.

H

hakama

Een wijde broek die door mannen over hun kimono gedragen kan worden. Vaak bij officiële gelegenheden, zoals trouwen.

hanami, 1

Kersenbloesemfeest. Het kijken naar de bloeiende kersenbloesems in het voorjaar.

hanetsuki

Een spel dat met name tijdens het Nieuwjaar wordt gespeeld door meisjes. Het lijkt erg veel op ons badminton. De shuttle heet 'hane' en men gebruikt een soort slaghout dat 'hagoita' heet.

hanga

Algemene benaming voor een houtblokdruk.

hangi

Basis houten blok, gebruikt bij houtblokdrukken. Het eigenlijke ontwerp, in spiegelbeeld gesneden in hout, wordt aan dit houtblok bevestigd.

hanko

Een speciale persoonlijke stempel of zegel waarmee men stukken ondertekent. De hanko is in Japan officiëler dan een handtekening. Vaak heeft men meerdere hanko's. Bijv. één om memoranda op het werk te tekenen (deze wordt wel 'mitome-in' of 'sanmon-ban' genoemd). Daarnaast heeft men nog een officiële hanko die ook officieel geregistreerd staat, voor officiële contracten. Deze hanko wordt 'jitsu-in' genoemd. Sommige banken accepteren bij het openen van een rekening alleen een hanko en geen handtekening.

haori, 1

Een jasje dat mannen over hun kimono kunnen dragen.

harakiri, 1

Letterlijk 'buik opensnijden'. Rituele zelfmoord, vaak opgedragen aan samoerai door hun heer (daimyô). Een ander, eigenlijk beter, woord is seppuku.
V.w.b. de schrijfwijze: harakiri bestaat uit 3 karakters. Twee daarvan worden ook gebruikt in 'seppuku' met dezelfde betekenis maar een heel andere uitspraak.

hashi (1),   1
hashi (2)

Japanse benaming voor de traditionele eetstokjes.
Een tweede betekenis is 'brug'. De schrijfwijze is anders en de uitspraak is door een andere klemtoon ook iets anders. Een van de beroemdste bruggen is de oude Nihonbashi in Tôkyô. Door de combinatie van het woord 'nihon' met 'hashi' wordt de uitspraak 'bashi'. Vanaf Nihonbashi werden vroeger alle afstanden in Japan berekend.

hashioki

Een legger voor de 'hashi' (eetstokjes). Indien men pauzeert tijdens het eten of klaar is met eten, legt men de hashi op de tafel neer, evenwijdig aan de tafelrand en met de punten, wijzend naar links, op de hashioki.

hatamoto

Letterlijke betekenis: "onder de vlag". Aanvankelijke werd hiermee het legerkamp van de shôgun mee bedoeld. Later doelde men op de samoerai die het legerkamp bewaakten maar tijdens de Tokugawaperiode kreeg het een andere betekenis en werden vazallen die voor de shôgun hadden gevochten hiermee aangeduid. Zij stonden in rang onder de daimyô maar boven de go-genin. De hatamoto waren zelf ook weer onderverdeeld in 3 standen.

hatsumôde, 1
(hatsumode)

Het eerste bezoek aan een tempel (schrijn) in het nieuwe jaar om voor geluk in het nieuwe jaar te bidden. Dit bezoek dient in de eerste 7 dagen van het nieuwe jaar te geschieden.

Heiankyô

Voormalige hoofdstad van Japan. Werd gesticht in 794 en werd later Kyoto genoemd. Was hoofdstad tot de Meijirestauratie in 1868 toen Tokyo hoofdstad werd.

Heijokyô

Hoofdstad van Japan van 710-784. Heet nu Nara (ten zuiden van Kyoto).

Heisei, 1 , 2

Huidige tijdperk in Japan, vernoemd naar de huidige keizer van Japan, die de naam gaf aan zijn regeerperiode. Hoewel men tegenwoordig de westerse jaartelling gebruikt ziet men op officiële documenten, maar ook op bijv. treinkaartjes, het jaar aangegeven in het jaar van van de betreffende periode (nengô). Keizer Akihito trad in 1989 aan als keizer. Dat jaar heet dan ook Heisei 1. Bijv. Heisei 8 is dan 1996. De vorige periode, van keizer Hirohito, de vader van Akihito, heette Shôwa. Heisei periode eindigde in april 2019 toen keizer Akihito aftrad. De periode van zijn opvolger, de oudste zoon Naruhito, heet Reiwa.

heisô

Gevechtsmonniken, aanvankelijk bedoeld om de boeddistische tempels te beschermen. Later werden zij steeds machtiger en ontstonden er eigen legers van deze monniken, die zich ook gingen bemoeien met twisten buiten de tempels en werden geduchte tegenstanders.

Hepburnsysteem, 1

Afspraak om de Japanse karakters met onze (romaji) letters weer te geven, ten einde de klank zoveel mogelijk te benaderen. Deze afgesproken weergave wijkt op sommige punten iets af van de Nederlandse klanken. Zo wordt bijv. onze 'j'-klank met een 'y' weergegeven, en wordt de gebruikte 'j' (bijv. in het woord 'kanji') als dzj uitgesproken, 'kanji' klinkt als kandzjie.

hikikomori, 1, a
hikikomorisyndroom

Verschijnsel bij de Japanse jeugd, waarbij deze zich opsluit in de eigen kamer en daar niet meer uitkomt. Zij zijn ook onbereikbaar voor de ouders. Ze weigeren naar school te gaan (de grote druk van het Japanse schoolsysteem wordt wel als oorzaak gezien) en ze houden zich op hun kamer veelal bezig met de computer en computerspelletjes.

hiragana, 1

Schrift van klankalfabet in de Japanse taal. Ontwikkeld uit de kanji.

Hirohito, 1

124ste keizer van Japan van (1901-1989) Was keizer van 1926 tot 1989. Deze periode heet Shôwa. Hij is opgevolgd door zijn zoon Akihito.

honden

Belangrijkste tempelgebouw van een shintôheiligdom waar de geest van de kami zich zou ophouden.

hondo

Belangrijkste hal van een boeddhistische tempel.

honne

Honne 本音 is een Japans begrip waar men iemands echte of ware gevoelens mee aanduidt. Dit in tegenstelling tot tatemae.

A B C D E F G H I J K M N O P R S T U W Y Z

Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan