De openstelling van Japan voor de rest van de wereld
inleiding tot de Meiji restauratie
Tot halverwege de 19e eeuw is Japan vrij rustig geweest met zijn pogingen om andere
landen te onderwerpen of vreemde grondgebieden te veroveren, even afgezien van enige
escapades van Japan in Korea in het eerste millennium en nog wat pogingen van Toyotomi
Hideyoshi om Korea te veroveren (eind 16e eeuw). Dit is mede een gevolg van de
isolatiepolitiek die Japan volgde vanaf 1641. In 1633 moeten Japanse schepen die naar het
buitenland wilden gaan speciale passen hebben. In 1635 wordt het Japanners verboden Japan
te verlaten of naar Japan terug te keren, als zij in het buitenland verblijven en vanaf
1641 zijn de Nederlanders op het kunstmatige eiland Deshima de enige buitenlanders die nog
handel mogen drijven met de Japanners en zijn de Nederlanders dan ook de enige
buitenlanders waar Japanners mee communiceren, afgezien van Chinezen, die ook op een
kunstmatig eiland zaten.
Pas in 1853 komt de Amerikaan Perry met zijn vloot in Japan om de Japanners te bewegen
hun land open te stellen voor buitenlandse (en dan met name Amerikaanse) schepen en de
handel. Perry keert in 1854 terug om het antwoord te horen en sluit dan een verdrag
waarbij de havens van Shimoda en Hakodate beschikbaar komen voor de Amerikaanse schepen
terwijl er ook een Amerikaans consulaat in Shimoda geopend zou worden. Nederland behoudt
de voorrechten die het van oudsher al had. Andere landen (waaronder Nederland) sluiten
later ook overeenkomsten.
Vooral hierna laait de interne strijd op tussen de bakufu enerzijds en de
conservatieven, zoals het hof en de daimyô, anderzijds. De bakufu was het militaire
regime van de heersende shôgun, die over het algemeen de macht in handen had. De keizer
speelde ten tijde van de bakufu vaak een figurantenrol, met name tijdens de laatste, de
Tokugawa bakufu, van 1603 tot 1867. De daimyô waren de grote leenheren die grote stukken
land hadden.
De bakufu zag in dat weerstand bieden aan de Westerse eisen een groot risico in zou
houden (er was tenslotte ook gedreigd met oorlog als de havens niet open zouden gaan) maar
moest ook de conservatieven, die tegenstanders van de bakufu en voorstanders van de macht
bij het hof waren, rustig zien te houden. Dit heeft veel interne strubbelingen en moorden
opgeleverd, zowel binnen de partijen in Japan als naar de buitenlanders toe, die
uiteindelijk resulteerden in de val van de bakufu in 1867 en het herstel van de het
keizerlijk bestuur in 1868: de Meiji restauratie, naar de nieuwe keizer, keizer Meiji. |