Kersenbloesem en Esdoorn kijken
Hanami en Kôyô
Hanami - Hanamimatsuri |
 |
Hanamimatsuri |
De Japanner heeft een bijzondere binding met de natuur. Men ziet in de natuur een parallel
met het leven van de mens. Het ontluiken van de natuur in het voorjaar, de kracht van de
natuur in de zomer, het naderend verval in de herfst en de uiteindelijke en
onvermijdelijke dood in de winter. Bloemen spelen daarin een grote rol en hebben ook nog
vaak een religieuze betekenis, zoals de lotus voor het boeddhisme en het bloemschikken
(ikebana) dat uit de boeddhistische wereld komt. Men ziet overal in Japan veel
afbeeldingen van bloemen, in schilderijen, op kimono's en zij zijn vaak verwerkt in de
wapens van belangrijke families, zoals chrysanten in het embleem van de
keizerlijke familie.
Door de eeuwen heen speelde in deze beleving de kersenbloesem, ook wel sierkers of prunus
(prunus serrulata) genoemd, een hoofdrol. In Japan spreekt men van de sakura. Het is met deze kersenbloesem alsof na een
koude winter de aarde alle energie heeft samengeperst in de schitterende bloei van deze
bloem. Hoe hevig en schitterend de bloei ook is, zij is, net als het leven, van
kortstondige duur. Het verwaaien van de bloesems tekent het einde van het leven. Ook heeft
de natuur met regen en wind invloed op de lengte van de bloei, zoals ook in het menselijk
leven de natuur zijn invloed heeft en de mens maar een nietig schepsel is, een willoos
slachtoffer van de grillen van de natuur.
Ook vanuit een confucianistische ethiek is er een aspect aan toegevoegd: zoals niet alle
bomen en bloemen even mooi bloeien zo dient ook elk mens genoegen te nemen met de plaats
die de natuur hem heeft toebedeeld.
Het klimaat van Japan is bijzonder geschikt voor de Sakura en omdat Japan
een lang land is dat vanuit de subtropen omhoog reikt naar het koude noorden, is er in de
maanden april en mei een soort kersenbloesemfront (sakura zensen) dat in de loop van een
aantal weken optrekt naar het noorden. In het zuiden van Kyushu bloeit de sakura rond eind
maart en dit schuift langzaam naar het noorden. Begin mei is dit front in Hokkaido in het
noorden aangekomen. De radio en tv geven altijd aan waar het front zich precies bevindt.
Iedereen gaat dan kijken naar de bloeiende sakura. Dit noemt men hanami, hana betekent
bloem en mi betekent kijken. Matsuri betekent feest. Men houdt feestjes in de parken onder
de sakura bomen of gaat met de geliefde het water op. Personeel van bedrijven organiseren
een picknick tijdens lunchpauzes of na werktijd onder de bloeiende sakura en men geniet
tijdens het eten en het drinken van sake van de pracht van de natuur.
Er zijn ook andere 'fronten', zoals azalea en abrikoos maar geen is zo belangrijk als de
'sakura zensen'.
 |
Cherry Blossom Festival
in Amstelveen |
Hanamimatsuri in Nederland
In oktober 2000 schonk The Japan Women's Club in Amstelveen 400 kersenbloesembomen aan de
bevolking van Nederland, ter gelegenheid van de 400 jarige betrekkingen tussen Japan en
Nederland. Deze bomen werden geplant op een speciaal gecreëerde plek, de Kersentuin, in
het Amsterdamse bos in Amstelveen. Sinds die tijd organiseert de gemeente Amstelveen, in
samenwerking met de Japanse ambassade in Den Haag
en een aantal organisaties, waaronder The Japan Women's Club, elk jaar rond eind maart een
'hanamimatsuri' (Cherry Blossom Festival) in de Kersentuin in Amstelveen. De foto
hiernaast is gemaakt op 31 maart 2004, een zonnige dag met bloeiende kersenbloesems. Het
kersenbloesemkijken werd afgewisseld door optredens met Japanse muziek, zoals met de
taiko, shakuhachi, koto en shamisen.
kôyô en momijigari |
 |
momiji |
In de herfst kent men een ander fenomeen: het verkleuren van de Japanse esdoorn (de
momiji). Het verkleuren van groen, naar geel en rood, is een adembenemend gezicht en vanaf
eind oktober, tot eind november (afhankelijk van het gebied) worden er excursies
georganiseerd om dit te bekijken. Dit verkleuren van de esdoornbladeren wordt kôyô
genoemd en kijken er naar heet wel momijigari. Van het woord kôyô kan de 'kô' zowel
geel als dieprood betekenen (wel met verschillende karakters) en 'yô' betekent bladeren.
Ook kôyô is een front, dat meestal rond eind september in Hokkaido begint en langzaam
naar het zuiden schuift. Half november komt het front meestal aan in Tokyo en Kyoto.
Bekende plekken in Kyoto om kôyô te bekijken zijn bijv. Tôfukuji en bij de tempels van
de Daitokuji. In Tokyo is Yoyogikoen een goede plek (meestal tweede helft van november).
